Questing

hm. Gracja Bober

Zadanie polega na opracowaniu questu promującego wybrany zabytek, zespół zabytków, miejscowość, wybitną postać, zjawisko lub ważne wydarzenie z przeszłości.

I. Definicja

Istnieje wiele definicji Questingu, próbowano zaklasyfikować go jako rodzaj podchodów, gry miejskiej jednak jedną z najtrafniejszych definicji mówi, że Questing to:

“Metoda odkrywania dziedzictwa miejsca polegająca na tworzeniu nieoznakowanych szlaków, którymi można wędrować, kierując się informacjami zawartymi w wierszowanych wskazówkach.”

Przy definiowaniu Questingu należy także pamiętać o tzw. 4xE:

  • Zabawa (Entertainment) – questing to dobra zabawa dla każdego, wiek nie ma tu znaczenia
  • Emocje (Emotions) – dobry quest pozwala uczestnikowi poczuć klimat czasów/miejsca, którego dotyczy. Pobudza wyobraźnię, ciekawość.
  • Edukacja (Education) – quest przekazuje wiedzę na różne tematy. Przemyca informacje, zwraca uwagę na interesujące szczegóły związane z tematem questu. Sprawia, że uczymy się przez działanie
  • Zaangażowanie (Engagement) – angażuje chętnych do tworzenia questów, do poszukiwań i przekazania wiedzy w przyjemny sposób

Celami questingu są:

  • promowanie elementów dziedzictwa jakimi są m.in. miejsca, legendy
  • angażowanie do działania mieszkańców, członków społeczności lokalnej
  • promowanie miejsc w atrakcyjny i nowoczesny sposób

II. Historia questingu

Questy w obecnej formie powstały w 1995 roku w USA, za głównych popularyzatorów questingu uznaje się Delię Clark i Stevena Glazera. Powstała organizacja Vital Communities przygotowała program Valley Quest. Udział w tym projekcie brali m.in. wolontariusze, uczniowie, skauci oraz społeczność lokalna. Projekt funkcjonuje do dziś i obecnie składa się z ponad 200 questów.3

Pierwszym questem, który zawitał do Polski był “Róg Obfitości” stworzony w 2006 roku na potrzeby akcji, która promowała Baby pruskie – kamienne posągi kobiet. Od tej pory questing rozwija się w Polsce bardzo prężnie. Od 2013 roku istnieje Fundacja Questingu, która zajmuje się m.in. propagowaniem questingu, tworzeniem i wdrażaniem projektów związanych z questingiem,  szkoleniem trenerów questingu oraz promowaniem istniejących questów. Na stronie fundacji można znaleźć bazę certyfikowanych questów z terenu całej Polski (polską stolica questingu jest Bałtów w województwie świętokrzyskim).

III. Questy

Quest to w skrócie rodzaj turystyki z zagadkami. Forma ta skierowana jest do każdego, bez względu na wiek. Quest zwykle drukowany jest w formie ulotki na kartce A4, którą można otrzymać w miejscowości, gdzie jest umiejscowiony, lub na stronie internetowej miejscowości, stowarzyszenia. Kartę po pobraniu można wydrukować w dowolnej ilości. Questy są darmowe, jednak zdarza się, że ich trasa przebiega przez miejsce, gdzie pobierana jest drobna opłata wstępu (np. muzeum). Taką informację należy umieścić na ulotce.

Quest może (choć nie musi) mieć formę wierszowanej opowieści z zagadkami, które można rozwiązać dzięki uważnemu czytaniu treści i podążaniu za opisaną fabułą. Przejście questu powinno trwać ok. 50 minut, a po zebraniu wszystkich odpowiedzi (które poszerzają naszą wiedzę na temat miejsca,  w którym się znajdujemy) odnajdujemy skarb – najczęściej pieczęć, którą możemy przybić na końcu ulotki.

Questy możemy podzielić według:

  • tematyki, np. przyrodnicze
  • sposobu przemieszczania się, np. piesze, rowerowe
  • trudności – brane są pod uwagę są m.in. wiek odbiorcy
  • czasu trwania

Wyróżnić także można questy:

  • z mapą – oprócz tekstu znajduje się w queście mapa
  • bez mapy – nie ma w nim mapy, opiera się na tekście, zagadkach
  • tekstowe – polegające na zbieraniu wyrazów, liter, które później dają hasło
  • obrazkowe – polegają na tropieniu zdjęć, obrazków

Bardzo często typy te są ze sobą łączone w celu uatrakcyjnienia questu.

IV. Jak utworzyć quest?

Jak już wiesz, questing to odkrywanie interesujących miejsc, wydarzeń itd. To także promowanie społeczności lokalnej, jej tradycji i historii. Dlatego najpierw powinieneś zastanowić się, z jakim tematem chcesz związać swój quest, z czym chcesz zapoznać uczestników, czym chcesz ich zainteresować, co pokazać. Możesz wybrać dowolną tematykę questu – przyrodniczą, historyczną, związaną z mieszkańcami konkretnego miejsca, z legendami etc. Wachlarz możliwości jest naprawdę szeroki.

Kiedy już wybierzesz temat przewodni, koniecznie musisz zebrać jak najwięcej informacji o głównym temacie questu podczas działania zwanego wywiadem lub inwentaryzacją (działanie podobne do harcerskiego zwiadu). Poniżej kilka rad, o czym należy pamiętać tworząc quest:

  • Na początku możesz spróbować przygotować quest na jakiejś małej, dobrze przez siebie znanej przestrzeni, np. teren szkoły do której chodzisz do kilku lat, pobliski park.
  • Wymyślając zagadki, staraj się “przemycić” w nich jak najwięcej ciekawostek i wiedzy, którą chcesz przekazać podczas zabawy – jednocześnie ty zbierając te wszystkie informacje także poszerzasz swoją wiedzę na dany temat.
  • Spróbuj dotrzeć do starych artykułów, książek oraz porozmawiać z osobami mieszkającymi na danym terenie o ciekawostkach, historiach związanych z miejscem ich zamieszkania.
  • Przeprowadzając inwentaryzację, zwróć uwagę na charakterystyczne elementy otoczenia jak np. suche drzewo, ciekawą rzeźbę.
  • Zbieraj jak najwięcej ciekawostek o wybranej okolicy, np.  dlaczego miejscowość/ulica nosi taką a nie inną nazwę.
  • Jeśli zebrane informacje nie przydadzą się tym razem, będziesz miał przygotowaną ciekawą bazę danych do wykorzystania przy innych questach.
  • Postaraj się z wybranym miejscem dokładnie zapoznać. Przejdź wybrany obszar kilka razy, odkrywaj go za każdym razem na nowo.
  • Postaraj się dostrzegać z pozoru nic nie znaczące szczegóły, jak np. liczba pasów na jezdni, liczba kominów na najwyższym domu czy kolor kory mijanego drzewa.
  • Wspomagaj się notatkami, fotografiami i nagraniami (możesz zebrać to wszystko za pomocą prostego telefonu z aparatem i dyktafonem). Dokumentuj każde działanie – pamięć ludzka jest zawodna. Po powrocie z takich poszukiwań staraj się na świeżo uporządkować cały zebrany materiał. Wybierz to, co wydaje ci się najważniejsze, ale nie zapominaj o pozostałych zbiorach. Nigdy nie wiesz, kiedy okażą się potrzebne.
  • Niektóre historie opowiadane przez lokalnych mieszkańców mają w sobie więcej prawdy i tajemnic, niż najlepiej opisane legendy.
  • Pamiętaj, że zawsze należy spytać o zgodę oraz poinformować o twoich planach właściciela terenu na którym ma być położony quest.
  • Zastanów się, gdzie umieścisz skarb, czy będzie on ogólnodostępny (schowany np. pod kamieniem) czy będzie można się do niego dostać w określonych godzinach (np. w kasie muzeum).
  • Zapisuj wszystkie pomysły, które przyjdą ci do głowy, nie pozwól, byś zapomniał o żadnym z nich.
  • Trasa wytyczonego questu musi być bezpieczna,  wszelkie zagrożenia powinny być opisane w krótkim opisie questu, by rodzice z dziećmi mogli zdecydować, czy quest jest bezpieczny dla ich dzieci, czy są w stanie go z nimi przejść
  • Nie bój się prosić o pomoc oraz angażować innych – o quest trzeba dbać tak długo, jak chcesz, by istniał.
  • Bądź czujny! Może się okazać, że zostanie usunięty jakiś charakterystyczny punkt na trasie twojego questu (np. stare drzewo) i będziesz musiał wtedy poprawić całość lub fragment tekstu.

V. Ulotka

Jak już wspomniałam, quest przygotowany jest w formie ulotki zwykle w formacie A4 (tekst umieszczony jest w 3-4 kolumnach) i jest darmowy, ogólnodostępny (także w Internecie). Jedną z większych baz questów do pobrania jest strona Fundacji Questingu, gdzie questy pogrupowane są według województw. Wszystkie questy znajdujące się w bazie posiadają certyfikat i były wcześniej dokładnie przetestowane przez trenerów questingu. Tworząc ulotkę, należy pamiętać, by umieścić na niej:

  • streszczenie questu – o czym jest – wprowadzenie w temat
  • miejsce, gdzie się quest znajduje, jak dotrzeć w to miejsce, gdzie rozpoczyna się jego trasa
  • czas, jaki jest potrzebny na przejście
  • kontakt do opiekuna questu
  • treść właściwą (zwykle rymowaną historię z zagadkami)
  • opcjonalnie mapkę
  • miejsce na pieczęć

VI. Skarb

Przygotowując quest, nie można zapomnieć o finale – skarbie. Zwykle jest to ukryta pieczątka z rysunkiem dotyczącym tematu questu. Jej wykonanie nie zajmie ci dużo czasu, najprościej wyrzeźbić rysunek na płaskiej gumce do ścierania. Pamiętaj, by nie była ona zbyt mała, ponieważ podczas używania może ulec zniszczeniu. Najlepsze do tego są duże gumki, które nie pokruszą się podczas rzeźbienia. Możesz taką pieczątkę zrobić także na kawałku wykładziny PCV stosując, technikę linorytu. Linoleum jest twardsze, ale i trwalsze. Taką gumkę lub kawałek wykładziny możesz przykleić do deseczki, w dowolny sposób oprawić. Pamiętaj o jednej ważnej zasadzie – rysunek po odbiciu będzie odwrócony w drugą stronę, dlatego weź to pod uwagę podczas nanoszenia rysunku. Jeśli będziesz miał z tym problem, rozwiązaniem będzie przyłożenie do rysunku lusterka.

Po wykonaniu “skarbu” włóż go do wodoszczelnego pojemnika, dzięki czemu nie ulegnie zniszczeniu. Nie zapomnij o opiece nad skarbem – niestety zdarzają się sytuacje kradzieży lub niszczenia pieczątek. Najlepiej miej zawsze wykonaną i schowaną w domu dodatkową awaryjną pieczątkę, którą szybko będziesz mógł dołożyć do pudełka.

Jeśli nie czujesz się na siłach, by wykonać własną pieczątkę, zawsze możesz zamówić taką u fachowca zajmującego się wyrabianiem pieczątek. Będzie to jednak droższa opcja.

Nie zapomnij w pudełku umieścić także poduszki z tuszem, by umożliwić odbicie jej na karcie questu. Ją także trzeba co jakiś czas uzupełniać tuszem. Możesz także w pudełku zostawić instrukcję dla przypadkowego znalazcy z informacją czym jest to pudełko oraz z prośbą,  by pojemnika nie niszczyć i nie zabierać.

VII. Mapa questu

Jeśli zdecydujesz się na stworzenie i dodanie do tekstu mapy, pamiętaj, że nie musisz mieć niezwykłych zdolności plastycznych, by ją stworzyć. Czasem wystarczy narysowanie kilku symboli połączonych liniami – ścieżkami. Jeśli nie czujesz się na siłach przygotować mapę własnoręcznie, to poproś kogoś o pomoc. Możesz wykorzystać do stworzenia mapy różne techniki. Możesz narysować ją własnoręcznie, skorzystać np. z mapy satelitarnej Google, nanieść na nią charakterystyczne i wykorzystane w queście elementy/miejsca. W tworzeniu mapy mogą pomóc także aplikacje typu Endomondo, dzięki której wytyczysz trasę, zmierzysz jej długość i przeciętny czas przejścia (nie zapomnij doliczyć czasu na wykonanie zagadek). Nie zapomnij na mapę nanieść kierunków świata.

VIII. Testowanie

Kiedy masz już szkic questu, projekt pozwalający na przetestowanie go – zaproś do tego swoich kolegów. Oni powiedzą ci szczerze, jak się bawili i co przydało by się poprawić. Możliwe, że będziesz testował kilka wersji. Najważniejsze, byś się nie zniechęcał. Takie próby pozwolą wyeliminować wszystkie błędy i niejasności.

IX. Odznaki 

Od czerwca 2014 roku w Wielkopolsce można zdobywać odznakę  Wielkopolskie Questy – Odznaka Odkrywców Tajemnic. Odznaka jest 3-stopniowa od brązowej do złotej. W przyszłości planowane jest rozszerzenie tej odznaki na całą Polskę. Więcej na jej temat przeczytasz tutaj.

Na koniec

Tworząc quest w ramach Programowego Ruchu Odkrywców, nie zapomnij nanieść na ulotkę logo ruchu oraz wzmianki: “Quest opracowano w ramach realizacji programu „Czas odkrywców”, prowadzonego przez Ruch Programowo-Metodyczny ZHP „Liga Odkrywców””.

Maksymalna liczba punktów do zdobycia: 45

Sposób udokumentowania realizacji misji: karta questingowa zapisana w formacie PDF (do 5 MB).

 

DSC_3588

Źródła, przypisy:

„Ekoturystyka i odkrywanie dziedzictwa”. Zbiór dobrych praktyk pod. Red. Dominiki Zaręby, Kraków 2008,

Łukasz Wilczyński, questing.pl

https://en.wikipedia.org/wiki/Questing

https://pl.wikipedia.org/wiki/Baby_pruskie

http://questing.pl/